De Baltische staten – Litouwen, Letland en Estland – kenden na het herwinnen van hun onafhankelijkheid in 1990 een sterke economische groei. Deze kreeg een extra impuls na hun toetreding tot de EU in 2004. De trafieken van Transuniverse naar de regio groeiden dan ook gestaag. Momenteel is die groei stilgevallen: de sancties tegen Rusland en de energiecrisis hadden een grote impact op alle drie de landen en dus ook op onze trafieken. Toch zijn de perspectieven gunstig, omdat de drie staten eerder hun uitzonderlijke veerkracht bewezen.
Dat de Baltische staten eind vorig jaar en nog steeds begin dit jaar het economisch minder goed doen – zoals u verder in onze analyse kunt lezen – had zijn weerslag in de trafieken van Transuniverse. “Deze zijn hoofdzakelijk exportgericht. Sommige goederen, zoals de medische producten, kennen geen terugval maar industriële goederen doen het minder goed. Dat is overigens een algemeen fenomeen in Europa. Het is dus een gemengd beeld”, zegt Niels Vereecken, Traffic Operations Manager.
“Wij blijven echter een mooie regelmaat in de dienstverlening aanhouden, met twee vertrekken per week, op dinsdag en vrijdag. Een hoger vertrekritme verzekeren zou trouwens moeilijk zijn omdat de beschikbare capaciteit verminderd is: wij werken met Litouwse transporteurs en ook zij hebben steeds vaker te kampen met een chauffeurstekort”, voegt hij toe.
“Litouwen is de grootste markt van de Baltische staten. Daarom gebruiken wij de hoofdstad Vilnius als platform. Van daaruit wordt de rest van Litouwen afgedekt alsook de distributie in Letland en Estland verzorgd. Hiervoor steunen we op een gevestigde waarde in de regio, Nunner Baltics”, stelt Oksana Zhelnova, Senior Traffic Operator voor Oost-Europa. De lead times zijn 4 à 5 dagen voor Litouwen en een dag extra voor Letland en Estland.
“Naast groepage kunnen we dankzij Welpa Trans ook specifieke opdrachten van de klanten uitvoeren. Ons dochterbedrijf is gespecialiseerd in het charteren van voertuigen, zodat we verzoeken voor expresvervoer, speciale ladingen en ongewone bestemmingen kunnen beantwoorden”, voegt Niels toe.
Dat het tijdelijk minder druk is, maakt het mogelijk om de operaties naar de toekomst toe onder de loep te nemen. “Met Nunner Baltics hebben we de juiste partner, maar alles kan beter. Onlangs waren zij op bezoek bij ons in Wondelgem om te bespreken hoe we de dienstverlening nog kunnen verbeteren. Van zodra de economie in de drie staten weer oppikt, zullen we die efficiënter kunnen opschalen”, zegt Oksana nog.
Snelle groeiers
Nadat ze begin de jaren 1990 hun onafhankelijkheid herwonnen (na het uiteenvallen van de Sovjet Unie), kenden alle drie de Baltische staten een sterke groei. De omschakeling van een planeconomie naar een markteconomie gebeurde succesvol en de overheid van de drie landen voerde een beleid van openbare uitgaven dat tegelijk voorzichtig en ambitieus was. Deze groei kreeg een extra impuls wanneer Litouwen, Letland en Estland in 2004 tot de Europese Unie toetraden. Zo kregen de staten de bijnaam van ‘Baltische tijgers’.
Voor de financiële crisis van 2009 waren de drie staten – Litouwen op kop – bij de snelst groeiende economieën binnen de Europese Unie. Die crisis trof hen zeer hard, maar ze herpakten zich snel dankzij een toenemende consumptie, zelf te danken aan constant stijgende lonen. In 2020 bedroeg het gemiddelde maandloon in Litouwen 1450 euro, een verdubbeling tegenover zes jaar eerder. Dat jaar was het gemiddelde maandloon in Estland zo goed als even hoog. Letland daarentegen bleef achter met 1.100 euro per maand. De werkloosheid is in de drie landen bijzonder laag, wat de lonen verder zal doen stijgen.
Drie zeer verschillende landen
Van de drie landen heeft Litouwen de grootste economie. De belangrijkste industrieën zijn olieraffinage, voedselverwerking, chemie, meubelen, houtproducten, textiel en kleding. Ook de handel en het transport spelen een grote rol.
Ook in Letland zijn handel en transport belangrijke economische pijlers, onder meer door de goede infrastructuur. De zeehavens van Riga, Ventspils en in mindere mate Liepāja zijn goed uitgebouwd en de luchthaven van Riga is een belangrijke draaischijf. Het land is minder industrieel ontwikkeld dan zijn zuiderbuur. De dienstensector is er vrij groot.
Estland is een geval apart: het is een klein land dat 30 jaar geleden heel arm was maar dat is uitgegroeid tot een hoogtechnologische en innovatieve maatschappij. Het heeft een structureel gezonde economie dankzij een flexibele arbeidsmarkt, een doordachte wetgeving en een transparant belastingsysteem. De productie van moderne producten en een dynamische informatica- en communicatiesector zijn groeimotoren.
Grote impact van de oorlog in Oekraïne
Al zijn de economische banden met de rest van de EU fors gegroeid, bleven die met Rusland om historische redenen groot. Ook de afhankelijkheid van Russisch olie en gas bleef hoog. De Baltische landen behoorden wel tot de eersten die na de inval in Oekraïne snel alle energiebanden met Rusland verbraken en nieuwe leveranciers van aardgas, elektriciteit en olie vonden. Dat had een prijs. Door de sancties viel ook de handel met dat land stil.
Dat vertaalde zich in torenhoge inflatiecijfers in de tweede helft van 2022. Voor het hele jaar kwam de inflatie uit in Litouwen op 18,9%, in Letland op 17,2% en in Estland op maar liefst 19,4%. Hoewel de energieprijzen sindsdien zijn gedaald, verwacht men in 2023 door de rimpeleffecten nog steeds een inflatie van resp. 8,7%, 7,9% en 6,2%. Pas in 2024 komt er soelaas met naar verwachting een inflatie van 2,1%, 1,5% en 2,2%.
De impact op de groei van het bbp was groot: voor het hele jaar 2022 was deze net geen 2% in Litouwen en Letland en zelfs negatief (-0,3%) in Estland. De stijging zal naar verwachting dit jaar in de drie landen amper boven de nul uitkomen en pas in 2024 met 2 à 3% terug herstellen.
Uitzonderlijke veerkracht
Weinig economische experten durven zich uit te spreken over de groeivooruitzichten op middellange termijn. Dat komt hoofdzakelijk door de onvoorspelbaarheid van de oorlog in Oekraïne. Zij wijzen er wel op dat de Baltische staten de afgelopen jaren een spectaculaire veerkracht hebben getoond: de Covid19-pandemie werd zeer snel geabsorbeerd en de explosie van de inflatie kregen ze snel weer onder controle. Die veerkracht wordt ondersteund door een uitzonderlijk hoge werkgelegenheid en een lage werkloosheid.